Gewikt & Gewogen: Sophie Weygers (a-tract) over light as a service van ETAP
Producten aanbieden als een dienst is een onvermijdelijke evolutie in de transitie naar een circulaire bouwsector. Product as a service wordt dan ook in steeds meer producten toegepast. Sophie Weygers, architect bij het Hasseltse a-tract architecture, heeft ervaring met het concept. In een recent project van het bureau staat ETAP in voor de verlichting via light as a service (LAAS). In deze Gewikt & Gewogen licht Weygers die bewuste keuze toe.
In welke werf werd LAAS van ETAP toegepast?
“In het nieuwe gebouw van PLOT in Genk.”
Wat gaf de de doorslag om voor LAAS te kiezen?
“Binnen de visie van circulair bouwen is LAAS een interessant alternatief voor traditionele verlichting, omdat producenten gestimuleerd worden een kwalitatief product met een lange levensduur aan te bieden. De producent staat namelijk in voor het nodige onderhoud en eventuele vervangingen van de verschillende componenten en producten. Bovendien blijft hij eigenaar van de componenten, waardoor hij ook instaat voor de recyclage bij einde levensduur.”
Hoe stonden de aannemers en de bouwheer tegenover deze keuze?
“Doordat de fabrikant eigenaar blijft, ontstaat er een nauwe samenwerking tussen hem en zijn onderaannemer, die de volgende jaren zal instaan voor het nodige onderhoud. De bouwheer, de provincie, zag dit als een mooie testcase. Wij hebben voor de opdrachtgever de deur opengezet naar een nieuw soort oplossing die een nieuwe kijk biedt op de kwesties onderhoud en investering. Het onderhoud is inbegrepen, de investering wordt vervangen door een jaarlijkse huurprijs.”
Wat zijn achteraf gezien de sterke punten van de dienst van ETAP?
“De kwaliteit en energiezuinigheid van de verlichting, die aangepast is aan de ruimte en de behoefte van de gebruikers. ETAP maakte tijdens de uitvoering een herberekening voor de oefenhal en kon door de uitstekende lichtspreiding van de voorziene producten de verlichtingscapaciteit met 30% verminderen ten opzichte van de de initieel voorziene hoeveelheid. Dat betekent dus 30% minder armaturen, maar ook minder verbruik en minder onderhoud.”
Zijn er bepaalde elementen of details die nog voor verbetering vatbaar zijn?
“De producten moeten bij einde levensduur eenvoudig en maximaal gerecycleerd kunnen worden. De verlichting van ETAP is nu al zo goed als volledig demonteerbaar. Het bedrijf heeft zich als doel gesteld om in de toekomst al zijn producten 100% demonteerbaar te maken.”
Zijn er bepaalde dingen waar een architect rekening moet mee houden als hij kiest voor LAAS?
“Als hij in de aanbestedingsprocedure LAAS voorschrijft, dan kiest hij best voor lokale, Belgische producten, zodat enerzijds het transport beperkt wordt en anderzijds de fabrikant bij eventuele herstellingen of onderhoud eenvoudig bereikbaar is.”
Voor welk type projecten is LAAS vooral interessant en voor welk type minder?
“De dienst richt zich op de B2B-markt en is zowel geschikt voor nieuwbouw als renovatie. Voor renovaties is het interessant omdat de verouderde installaties vervangen worden door energiezuinige installaties, waarbij de (gespreide!) investeringskost gecompenseerd wordt door de directe besparingen. Bovendien kunnen bij ETAP bestaande armaturen voorzien worden van nieuwe, op maat gemaakte, energiezuinige inbouwcomponenten – vanaf een bepaalde hoeveelheid.”
Ligt de prijs van LAAS hoger of lager dan traditionele alternatieven?
“De opdrachtgever is verzekerd van kwalitatieve verlichting aangepast aan de behoefte. Het nodige onderhoud is inbegrepen in het contract. Als de totale life-cycle-cost bekeken wordt zal LAAS goedkoper zijn. Anderzijds geldt voor nieuwe schoolgebouwen een btw-tarief van 6%, maar aangezien de verlichting als een dienst aangeboden wordt en dus geen onroerend goed is, wordt 21% btw geheven. Het idee vertrekt dus met een handicap van 15% van de kostprijs.”